Ήδη από την αρχαιότητα, ο Έλληνας μαθηματικός και φιλόσοφος Πυθαγόρας –ο εμπνευστής του περίφημου θεωρήματος που όλοι μαθαίνουμε στο Γυμνάσιο– είχε διατυπώσει τη θεωρία ότι όλα στο σύμπαν είναι μαθηματικά και διέπονται από μαθηματικούς κανόνες και λόγους.
Στην Αναγέννηση, ο Ιταλός αστρονόμος και φυσικός Γαλιλαίος Γαλιλέι, σε ένα από τα πολλά συγγράμματά του ανέφερε ότι «η γλώσσα του σύμπαντος είναι η μαθηματική γλώσσα, και τα γράμματα είναι τρίγωνα, κύκλοι και άλλα γεωμετρικά σχήματα, χωρίς τα οποία είναι ανθρωπίνως αδύνατο να κατανοηθεί έστω και μια λέξη.»
Γι’ αυτό και τα μαθηματικά διαχρονικά χαρακτηρίζονται ως η γλώσσα της επιστήμης. Ωστόσο, είναι τα μαθηματικά κυριολεκτικά μια γλώσσα, όπως τα Ελληνικά ή τα Αγγλικά;
Τι εννοούμε με τον όρο γλώσσα;
Υπάρχουν ποικίλες προσεγγίσεις για τον ορισμό της γλώσσας. Οποιαδήποτε κι αν επιλέξουμε, το μόνο βέβαιο είναι ότι κάθε γλώσσα αποτελεί ένα σύστημα επικοινωνίας με λεξιλόγιο, γραμματική, σύνταξη και άτομα που τη χρησιμοποιούν και την κατανοούν.
Από αυτήν την άποψη, τα μαθηματικά πληρούν όλες τις προϋποθέσεις μίας γλώσσας. Το λεξιλόγιό τους είναι πολύπλευρο και περιλαμβάνει αριθμούς, κλάσματα, μεταβλητές, διαγράμματα ακόμα και μοναδικά σύμβολα, όπως το άπειρο (∞) ή το π, ή ακόμα και φανταστικούς αριθμούς (i, -i).
Και τι να πούμε για τη γραμματική και για τη σύνταξη; Οι τύποι διαβάζονται πάντα από αριστερά προς τα δεξιά. Το λατινικό αλφάβητο χρησιμοποιείται για παραμέτρους και μεταβλητές. Οι πραγματικοί αριθμοί αντιπροσωπεύονται από τα γράμματα a, b, c, α, β, γ. Οι άγνωστοι είναι πάντα οι x, y, z. Τα ονόματα των συναρτήσεων είναι συνήθως f, g, h.
Το ελληνικό αλφάβητο χρησιμοποιείται, επίσης, για την αναπαράσταση συγκεκριμένων εννοιών, όπως για παράδειγμα το λ δείχνει το μήκος κύματος ή το ρ σημαίνει πυκνότητα. Οι παρενθέσεις και οι αγκύλες υποδεικνύουν τη σειρά με την οποία αλληλεπιδρούν τα σύμβολα.
Και όλα τα παραπάνω είναι κατανοητά από όσους γνωρίζουν μαθηματικά, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής ή τη μητρική γλώσσα τους.
Άλλη μία γλώσσα ή μία παγκόσμια «γλώσσα της επιστήμης»;
Δεν συμφωνούν όλοι ότι τα μαθηματικά αποτελούν γλώσσα, ιδιαίτερα όσοι ορίζουν την έννοια της γλώσσας ως μια ομιλούμενη μορφή επικοινωνίας. Ωστόσο η απλή αριθμητική του 2 + 2 = 4 είναι η ίδια σε όλο τον κόσμο. Οι πράξεις, οι εξισώσεις, οι αποδείξεις, τα θεωρήματα και η επεξεργασία περίπλοκων προβλημάτων, γίνονται με τον ίδιο τρόπο είτε μιλάς ελληνικά, αλβανικά, αγγλικά, είτε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα.
Τα μαθηματικά αποτελούν σε όλο τον κόσμο ένα απαραίτητο εργαλείο επικοινωνίας σε πολλούς τομείς, από τη φυσική και τη μηχανική, μέχρι την ιατρική και τις κοινωνικές επιστήμες. Είναι αναμφισβήτητα η μόνη παγκόσμια γλώσσα, η «γλώσσα της επιστήμης»!
Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι που αναφέραμε παραπάνω όταν ήταν πλέον ώριμος επιστήμονας, εκμυστηρεύτηκε ότι «Αν άρχιζα σήμερα τις σπουδές μου, θα ακολουθούσα τις συμβουλές του Πλάτωνα και θα ξεκινούσα με τα μαθηματικά». Μια συμβουλή από τον Πλάτωνα και το Γαλιλαίο, είναι σίγουρα μια καλή συμβουλή και αν μη τι άλλο έχει τα εχέγγυα για μία καλή εκπαιδευτική αφετηρία, που μπορεί να οδηγήσει σε μία εκπληκτική διαδρομή μάθησης και πολύπλευρης σταδιοδρομίας.