Μπορεί ένα τηλεσκόπιο να μας φέρει πιο κοντά όχι μόνο με το αχανές σύμπαν αλλά και με τις απαρχές του;
Οι άνθρωποι είχαν, για χιλιάδες χρόνια, το βλέμμα τους στραμμένο στον ουρανό παρατηρώντας και καταγράφοντας τις κινήσεις των αστεριών καθώς και ουράνια φαινόμενα που ήταν ορατά με γυμνό μάτι.
Ωστόσο, μόλις στις αρχές του 17ου αιώνα, ο Ιταλός πανεπιστήμονας Γαλιλαίος, αξιοποιώντας ένα διοπτρικό τηλεσκόπιο κατάφερε να μελετήσει πιο διεξοδικά κοντινά μας ουράνια σώματα όπως η Σελήνη, η Αφροδίτη και ο Δίας. Με τη βοήθεια μίας πρωτοεμφανιζόμενης –τότε– τεχνολογίας συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη των τηλεσκοπίων και της αστρονομίας.
Σήμερα, μετά από αιώνες έρευνας και ανάπτυξης, η ανθρωπότητα είναι πλέον σε θέση να παρατηρεί το απώτερο σύμπαν από τον «φυσικό» του χώρο. Μη επανδρωμένα τηλεσκόπια έχουν εκτοξευθεί στο διάστημα, όπου η αστρονομική παρατήρηση είναι ακόμη πιο ευκρινής λόγω της έλλειψης ατμόσφαιρας. Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb αποτελεί το πιο σύγχρονο και κορυφαίο πλέον παρατηρητήριο του διαστήματος στον κόσμο.
Μια κοσμική χρονομηχανή
Αναπτύχθηκε από τη NASA, σε συνεργασία με τον Καναδικό και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος –μέλος του οποίου είναι και η Ελλάδα– και από πολλούς επιστήμονες περιγράφεται ως μία «κοσμική χρονομηχανή». Γιατί; Διότι, μία από τις αποστολές του είναι να μελετήσει το σύμπαν τη στιγμή που δημιουργήθηκε, δηλαδή λίγο μετά την Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια.
Πώς είναι αυτό εφικτό; Το να κοιτάς πίσω στο χρόνο μπορεί να ακούγεται «εξωφρενικό», ωστόσο, στην πραγματικότητα είναι κάτι που κάνουν οι ερευνητές του διαστήματος κάθε μέρα. Όπως ενδεχομένως γνωρίζεις, το σύμπαν δεσμεύεται από κανόνες της φυσικής, όπως η ταχύτητα του φωτός.
Το φως ταξιδεύει τόσο γρήγορα –με ταχύτητα 300.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο– που στην καθημερινή μας ζωή φαίνεται να είναι στιγμιαίο. Εντούτοις, ακόμη και με αυτή την απίστευτη ταχύτητα, χρειάζεται χρόνος για να φτάσει παντού στο σύμπαν.
Παραδείγματος χάρη, όταν κοιτάς τη Σελήνη, στην πραγματικότητα τη βλέπεις όπως ήταν πριν από 1,3 δευτερόλεπτα. Καλά, δεν είναι και κάποιο συγκλονιστικό χρονικό άλμα, ωστόσο γεγονός παραμένει ότι βλέπεις κάτι παρελθοντικό. Από την άλλη, όταν κοιτάμε τον Ήλιο, τον βλέπουμε όπως ήταν πριν από οκτώ λεπτά, διότι τόσο χρειάζονται τα φωτόνια, δηλαδή τα σωματίδια φωτός που εκπέμπονται από την επιφάνειά του για να φτάσουν στη Γη.
Ο Γαλαξίας μας εκτείνεται σε περισσότερα από 100.000 έτη φωτός, οπότε δεν σου συστήνουμε να κάνεις τους μαθηματικούς υπολογισμούς για το πού μπορούμε να φτάσουμε με ένα ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο: Τα νούμερα είναι ασύλληπτα!
Εάν μάλιστα αναλογιστείς ότι, μόλις πριν από 100 χρόνια, δεν γνωρίζαμε καν την ύπαρξη άλλων γαλαξιών, το ταξίδι του James Webb στον χώρο και στον χρόνο είναι ένα τεράστιο επίτευγμα της ανθρωπότητας που έγινε δυνατό χάρη στην εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Μπορείς να ακολουθήσεις την αποστολή του James Webb και να περιηγηθείς στο απίστευτο φωτογραφικό υλικό που έχει αναρτηθεί στη σχετική ιστοσελίδα της NASA. Εάν πάλι θέλεις να μάθεις περισσότερα για το συναρπαστικό κόσμο της αστρονομίας, ένας ολόκληρος κύκλος εισαγωγικών μαθημάτων σε περιμένει στο μικροσύμπαν του Generation Next.