Όταν είσαι πραγματικά μπροστά από την εποχή σου
Οι περισσότεροι γνωρίζουν τον Λεονάρντο ντα Βίντσι ως έναν αξεπέραστο ζωγράφο. Η επέτειος, όμως, των 500 ετών από τον θάνατό του, έγινε η αφορμή για να αναδειχθούν κι άλλες πτυχές από το πολύπτυχο έργο του. Ο ντα Βίντσι εκτός από πρωτοποριακός καλλιτέχνης, ήταν και αρχιτέκτονας, μηχανικός, φυσικός, βοτανολόγος και γεωλόγος. Αλλά κυρίως ένας αξεπέραστος εφευρέτης και οραματιστής. Θεωρείται ο πρώτος πολυεπιστήμονας τέτοιας εμβέλειας, σε βαθμό που αρκετοί τον ταυτίζουν με το πρότυπο του Αναγεννησιακού ανθρώπου.
Η συναρπαστική ζωή του
Ο Λεονάρντο γεννήθηκε 15 Απριλίου του 1452 ,σε ένα μικρό χωριό της Ιταλίας κοντά στην πόλη Βίντσι (έτσι προκύπτει και το επώνυμο του). Μεγάλωσε στη Φλωρεντία, όπου από πολύ μικρή ηλικία έδειξε δείγματα του ταλέντου του στις τέχνες και τα γράμματα. Ήδη, από τα πρώτα εφηβικά του χρόνια, βρέθηκε στο εργαστήριο ενός γνωστού ζωγράφου της εποχής. Εκεί ανδρώθηκε καλλιτεχνικά και ολοκλήρωσε τα πρώτα του έργα.
Πριν κλείσει τα τριάντα του χρόνια, θεωρούνταν ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους της περιοχής και γρήγορα η φήμη του ξέφυγε από τα σύνορα. Παράλληλα όμως με τις καλλιτεχνικές δημιουργίες του, ο Ντα Βίντσι εργάστηκε σε πολλούς τομείς. Όταν δεν ασχολούταν με τους πίνακες και τα γλυπτά του, περνούσε μέρες ολόκληρες σχεδιάζοντας πράγματα που ήταν εντελώς άγνωστα στην εποχή του: μηχανές, εργαλεία και συσκευές με έμφαση στον αυτοματισμό, ιδέα παντελώς άγνωστη πριν από μισή χιλιετία, αλλά απολύτως απαραίτητη σήμερα.
Ο εφευρέτης του μέλλοντος
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ήταν ο πρώτος άνθρωπος που σχεδίασε ιπτάμενες μηχανές – τους προγόνους των σύγχρονων ελικοπτέρων, ενώ δημιούργησε και πληθώρα σχεδίων για αλεξίπτωτα. Σχεδίασε ακόμη το τανκ και το οπλοπολυβόλο, και πολλά μηχανοκίνητα κάθε είδους, ενώ κατασκεύασε μια πρώιμη εκδοχή του ποδηλάτου, αλλά και του αυτοκινήτου: ένα πλήρως λειτουργικό ξύλινο όχημα με οδοντωτούς τροχούς.
Επίσης, οραματίστηκε πρώτος την υπολογιστική μηχανή. Με λίγα λόγια, φαντάστηκε τη λειτουργία των υπολογιστών, σχεδιάζοντας μια πρωτόλεια αριθμομηχανή, πολύ πριν εμφανιστεί η ιδέα της υπολογιστικής, και βέβαια αιώνες ολόκληρους πριν κατασκευαστεί ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής. Μπορεί να μην προχώρησε στην υλοποίηση τους, αλλά οι ιδέες του ήταν τόσο καινοτόμες που χαρακτηρίστηκε «εφευρέτης του μέλλοντος».
Τι μας διδάσκει για την «ανοιχτή» γνώση
Οι εφευρέσεις του ντα Βίντσι ήταν αναρίθμητες και το επιστημονικό του έργο θηριώδες για τα δεδομένα της εποχής. Το γεγονός, όμως, ότι τα σχέδια και οι μελέτες του ήταν κωδικοποιημένες, δεν επέτρεπε τη διάδοση και την πρακτική αξιοποίηση τους. Αιώνες αργότερα, όταν αποκωδικοποιήθηκαν, αναδείχτηκε το πρωτοποριακό του πνεύμα. Στο e-Leo της Βιβλιοθήκης Leonardiana μπορείς να εξερευνήσεις μέρος του αχανούς αρχείου του και να δοκιμάσεις να «σπάσεις» τους περίφημους κώδικες του.
Οι ειδικοί, όμως, κατέληξαν ότι το αποτύπωμά του στην εξέλιξη της επιστήμης θα ήταν πολύ σημαντικότερο αν οι μελέτες του ήταν πιο «ανοιχτές» και προσβάσιμες. Το δίδαγμα λοιπόν, ακόμη και σήμερα, εκατοντάδες χρόνια αργότερα, είναι ότι η επιστημονική και τεχνολογική γνώση πρέπει να είναι ανοιχτή, να κυκλοφορεί και να διαδίδεται. Γιατί μόνο έτσι μπορεί να εξελιχθεί ο κόσμος κι εμείς μαζί του.